အေနာ္ရထာ ဘု ရင္နွင့္ ျမန္မာ အၾကီး အကဲ မ်ား သည္ ပုဂံျပည္ ၏ အင္အား ကို တိုး ခ်ဲ့ျဖည့္ တင္း သည္ ဆိုရာ ၌ ထို အခ်ိန္က ျမန္မာလူမ်ိဳး တို ့၏ အဓိက ကုန္ထုတ္ လုပ္ငန္းျဖစ္ေသာ ေရသြင္း စိုက္ပ်ိဳး ေရးလုပ္ငန္း ကို တိုး ခ်ဲ့ စိုက္ ပ်ိဳး ၍ ကာကြယ္ ေရး အင္အား ကို ျဖည့္ တင္းျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။
သမိုင္း၀င္ အေထာက္ အထား မ်ား အရ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ဦး ေဆာင္ ေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳး မ်ား သည္ေက်ာက္ ဆည္နယ္ရွိ ပန္း ေလာင္း နွင့္ ေဇာ္ဂ်ီျမစ္ တို ့ ကို အမွီျပဳ ကာ ဆည္ၾကီး ၇ ဆည္ ကို တူးေဖၚ ခဲ့ၾကသည္။ ၃ နွစ္ ခန္ ့အလုပ္သမား ေပါင္းေျမာက္ မ်ား စြာ ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ရေၾကာင္း ျမန္မာရာဇ၀င္ ေဟာင္းမ်ား ၌ ေရး သား ထားသည္။
ထို ့အျပင္ ပ်က္စီးလ်က္ ရွိသည့္ မိတၳီလာကန္ၾကီး ကို လည္းျပန္ လည္ျပင္ဆင္ ၍ ေရသြင္း စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ ငန္း အတြက္ ခ်ဲ့ ထြင္ျခင္း ျပဳၾကသည္။ ထိုသို ့ ဆည္ေပါင္း မ်ား စြာ တိုးခ်ဲ့လိုက္ သျဖင့္ အေထြေထြ ြစီး ပြား ေရး သည္ တရွိန္ တည္း တိုးတက္ လာကာ ေက်ာက္ဆည္ႏွင့္ မိတၳီလာ နယ္မ်ား သည္ ပုဂံျပည္ ၏ စပါး က်ီ မ်ား ျဖစ္လာသည္။ စီးပြားေရး ေသာ့ခ်က္ လည္းျဖစ္လာသည္။
ပုဂံျပည္ ၏ အင္အား သည္လည္း တိုးတက္ျပည့္ၿဖိဳးလာသည္။ ထို့ ေနာက္ ရိကၡာ ေပါင္းမ်ား စြာကုန္က်ခံကာ လူေျမာက္ မ်ားစြာ သံုးျပီး ရွမ္းျမန္မာနယ္စပ္ တေလ်ွာက္ ၊ ဗန္းေမာ္မွ ေတာင္ငူ အထိ ကင္းျမိဳ ့၄၃ ျမိဳ ့ွ ဖြဲ့စည္း တည္ ေထာင္သည္။ ယင္းသို ့ နယ္စပ္တေလ်ွာက္ ကင္းျမိဳ ့၄၃ ျမိဳ ့ကို စံနစ္ တက် ဖြဲ့ စည္း တည္ေထာင္ျပီး ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ဘက္ နွင့္ အေရွ ့ ဘက္ ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား သို ့ခ်ီတက္ သိမ္းသြင္းသည္။
ထို ့ေနာက္ ပုဂံျပည္ နွင့္ ယူနန္အၾကား ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား ကို နန္ခ်ိဳႏိုင္ငံ ဘုရင္မ်ား က ငွင္းတို ့၏ ပဏာဆက္ အ ျဖစ္သေဘာထား ကာ ဆက္သြယ္ ေနေသာေၾကာင့္ နိုင္ငံေရး အရ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ သည္ နန္ခ်ိဳ နိုင္ငံသို ့ ခ်ီတက္ သြားေရာက္ သည္။ ထိုအခ်ိန္က နန္ခ်ိဳ နိုင္ငံ ၏ စည္းလံုး မွဳ ပ်က္ျပား လ်က္ အင္အား ေလ်ာ့ပါး ေန ေသာ အခ်ိန္ လည္းျဖစ္ ၍ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ျဖစ္ခဲ့သည္။
အဘယ္ ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ လက္ထက္ မွ အစျပဳ ၍ ပုဂံ ေခတ္ တေလ်ွာက္လံုး ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား ၏ အေရး အခင္း နွင့္ ပတ္သက္ ၍ နန္ခ်ိဳမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား ၏ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္မွဳ ကို မေတြ ့ရွိရေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာ နိုင္ငံ ေျမာက္ဘက္ႏွင့္ အေရွ ့ဘက္ ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား ကို အေနာ္ရထာဘုရင္သည္ စည္းလံုး သိမ္း သြင္း သည္ဆိုရာ၌ ရွမ္း နယ္မ်ား ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ တို ့အား ၀င္ ေရာက္ စြက္ဘက္ျခင္း ျပဳ သည္ကို မေတြ ့ရပဲ နိုင္ငံေရး သေဘာ မ်ွ ေလာက္သာပင္ ခ်ဳပ္ကိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ၏ ေစာ္ဘြားအ ၾကီး အကဲ မ်ား က ပုဂံမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား အား ခါ အား ေလ်ာ္စြာ လက္ေဆာင္ပဏာ ဆက္သြင္းျခင္းျပဳ ရ ေသာ နိုင္ငံေရး ဆက္ဆံ မွဳ ေလာက္ သာျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္း တေလ်ွာက္လံုး လိုလို ပင္ ရွမ္းနယ္ အၾကီး အကဲ မ်ား သည္ မိမိတို ့၏ ျပည္ နယ္ မ်ား ကို မိမိတို ့သေဘာ အတိုင္း လြတ္လပ္ စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾက သည္သာ ျဖစ္သည္။
တနိုင္ငံလံုး ၏ အေရး နွင့္ သက္ဆိုင္ ျခင္းမရွိ လ်ွင္ ျမန္မာမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား သည္ ရွမ္းျပည္နယ္ မ်ား ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အား ၀င္ ေရာက္စြက္ ဘက္ျခင္းျပဳ သည္ကို လည္း မေတြ ့ရေခ်။
သမိုင္း၀င္ အေထာက္ အထား မ်ား အရ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ဦး ေဆာင္ ေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳး မ်ား သည္ေက်ာက္ ဆည္နယ္ရွိ ပန္း ေလာင္း နွင့္ ေဇာ္ဂ်ီျမစ္ တို ့ ကို အမွီျပဳ ကာ ဆည္ၾကီး ၇ ဆည္ ကို တူးေဖၚ ခဲ့ၾကသည္။ ၃ နွစ္ ခန္ ့အလုပ္သမား ေပါင္းေျမာက္ မ်ား စြာ ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ရေၾကာင္း ျမန္မာရာဇ၀င္ ေဟာင္းမ်ား ၌ ေရး သား ထားသည္။
ထို ့အျပင္ ပ်က္စီးလ်က္ ရွိသည့္ မိတၳီလာကန္ၾကီး ကို လည္းျပန္ လည္ျပင္ဆင္ ၍ ေရသြင္း စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ ငန္း အတြက္ ခ်ဲ့ ထြင္ျခင္း ျပဳၾကသည္။ ထိုသို ့ ဆည္ေပါင္း မ်ား စြာ တိုးခ်ဲ့လိုက္ သျဖင့္ အေထြေထြ ြစီး ပြား ေရး သည္ တရွိန္ တည္း တိုးတက္ လာကာ ေက်ာက္ဆည္ႏွင့္ မိတၳီလာ နယ္မ်ား သည္ ပုဂံျပည္ ၏ စပါး က်ီ မ်ား ျဖစ္လာသည္။ စီးပြားေရး ေသာ့ခ်က္ လည္းျဖစ္လာသည္။
ပုဂံျပည္ ၏ အင္အား သည္လည္း တိုးတက္ျပည့္ၿဖိဳးလာသည္။ ထို့ ေနာက္ ရိကၡာ ေပါင္းမ်ား စြာကုန္က်ခံကာ လူေျမာက္ မ်ားစြာ သံုးျပီး ရွမ္းျမန္မာနယ္စပ္ တေလ်ွာက္ ၊ ဗန္းေမာ္မွ ေတာင္ငူ အထိ ကင္းျမိဳ ့၄၃ ျမိဳ ့ွ ဖြဲ့စည္း တည္ ေထာင္သည္။ ယင္းသို ့ နယ္စပ္တေလ်ွာက္ ကင္းျမိဳ ့၄၃ ျမိဳ ့ကို စံနစ္ တက် ဖြဲ့ စည္း တည္ေထာင္ျပီး ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ဘက္ နွင့္ အေရွ ့ ဘက္ ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား သို ့ခ်ီတက္ သိမ္းသြင္းသည္။
ထို ့ေနာက္ ပုဂံျပည္ နွင့္ ယူနန္အၾကား ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား ကို နန္ခ်ိဳႏိုင္ငံ ဘုရင္မ်ား က ငွင္းတို ့၏ ပဏာဆက္ အ ျဖစ္သေဘာထား ကာ ဆက္သြယ္ ေနေသာေၾကာင့္ နိုင္ငံေရး အရ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ သည္ နန္ခ်ိဳ နိုင္ငံသို ့ ခ်ီတက္ သြားေရာက္ သည္။ ထိုအခ်ိန္က နန္ခ်ိဳ နိုင္ငံ ၏ စည္းလံုး မွဳ ပ်က္ျပား လ်က္ အင္အား ေလ်ာ့ပါး ေန ေသာ အခ်ိန္ လည္းျဖစ္ ၍ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ျဖစ္ခဲ့သည္။
အဘယ္ ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ လက္ထက္ မွ အစျပဳ ၍ ပုဂံ ေခတ္ တေလ်ွာက္လံုး ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား ၏ အေရး အခင္း နွင့္ ပတ္သက္ ၍ နန္ခ်ိဳမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား ၏ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္မွဳ ကို မေတြ ့ရွိရေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာ နိုင္ငံ ေျမာက္ဘက္ႏွင့္ အေရွ ့ဘက္ ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား ကို အေနာ္ရထာဘုရင္သည္ စည္းလံုး သိမ္း သြင္း သည္ဆိုရာ၌ ရွမ္း နယ္မ်ား ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ တို ့အား ၀င္ ေရာက္ စြက္ဘက္ျခင္း ျပဳ သည္ကို မေတြ ့ရပဲ နိုင္ငံေရး သေဘာ မ်ွ ေလာက္သာပင္ ခ်ဳပ္ကိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ၏ ေစာ္ဘြားအ ၾကီး အကဲ မ်ား က ပုဂံမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား အား ခါ အား ေလ်ာ္စြာ လက္ေဆာင္ပဏာ ဆက္သြင္းျခင္းျပဳ ရ ေသာ နိုင္ငံေရး ဆက္ဆံ မွဳ ေလာက္ သာျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္း တေလ်ွာက္လံုး လိုလို ပင္ ရွမ္းနယ္ အၾကီး အကဲ မ်ား သည္ မိမိတို ့၏ ျပည္ နယ္ မ်ား ကို မိမိတို ့သေဘာ အတိုင္း လြတ္လပ္ စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾက သည္သာ ျဖစ္သည္။
တနိုင္ငံလံုး ၏ အေရး နွင့္ သက္ဆိုင္ ျခင္းမရွိ လ်ွင္ ျမန္မာမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား သည္ ရွမ္းျပည္နယ္ မ်ား ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အား ၀င္ ေရာက္စြက္ ဘက္ျခင္းျပဳ သည္ကို လည္း မေတြ ့ရေခ်။
က်မ္းကိုး
အေရွ႕ေတာင္အာရွရာဇ၀င္၊ ေဟာ-၁၉၅၅
ျမန္မာရာဇ၀င္ (ဟာေဗး ၁၉၂၅)
ေရွးေဟာင္းၿမန္မာေခတ္ဦး ပုဂံ နယူးေယာက္။ ေဂ်ေဂ်ေအာ္စတင္။ -၁၉၆၉ လုစ္
မဟာ ျမန္မာရာဇ၀င္ေတာ္္ၾကီး ( ဦးကုလား )
မွန္နန္းရာဇ၀င္ သံုးတြဲ
မွန္နန္းရာဇ၀င္ သံုးတြဲ