ထီးလွိုင္ရွင္၏ အရိမဒၵနာပူရ နံနက္ခင္း
သူ နွင္႔က်မ နံနက္ ေစာေစာ သီရိပစၥယာ လမ္းမ ႀကီး အတိုင္း ေလွ်ာက္လာခဲ႔ ၾကသည္။ ဒီဇင္ဘာ နံနက္ ခင္း ျဖစ္ ၍ ျမဴ အနည္းငယ္ ဆိုင္းေနသည္။ ထေနာင္းပင္ၾကား မွ ကူခ်ြဲ ေနသည့္ ခ်ိဳးကူသံ နွင္႔ အတူ ပတ္ဝန္းက်င္က သာယာ လွသည္။ ခ်ိဳးကူသံႏွင္႔ ခါတြန္သံမွ တပါး တိတ္ဆိတ္ လ်က္ရွိသည္။ သဗၺညုဘုရား ပရဝုဏ္မွ ျဖတ္ကာ အာနႏၵာဆီ သို့ က်မ တို့ ဆက္ေလွ်ာက္ သည္။ နံနက္ ေစာေစာ ျဖစ္၍ လူသူကင္းမဲ့ေနသည္။ ေလ က ေအးျမ လန္းဆန္း သည္။ ထီးလွိုင္ရွင္၏ အရိမဒၵနာပူရ နံနက္ခင္း တြင္ လတ္ဆတ္ ေအးျမသည္႔ ေလကို ရွဴရွိဳက္ ရင္း ပုဂံ ပ်က္သုဥ္း ရျခင္း အေၾကာင္းကို သူ က လမ္းေလွ်ာက္ရင္း စကား တ ေျပာ ေျပာ နွင္႔ ရွင္းျပ သြားသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံကို စတင္ သိမ္းသြင္း စည္းရံုး တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ အေနာ္ရထာမင္း နန္းတက္ခ်ိန္ သကၠရာဇ္ ၁၀၄၄ ခု နွစ္က ေန ေနာက္ဆံုး ျမန္မာႏိုင္ငံ စည္းလံုး ညီ ညြတ္မွု ပ်က္ျပားၿပီး ဗရမ္းဗတာ ျဖစ္ခဲ႔ရတဲ႔ နရသီဟပေတ့ မင္း နန္းသက္အဆံုး သကၠရာဇ္ ၁၂၈၈ ခုနွစ္အထိ ပုဂံေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ သက္တမ္း ဟာ နွစ္ေပါင္း ၂၅၀ ခန့္ ၾကာ ခဲ့တယ္။
အာရွ အေရွ႔ ေတာင္ပိုင္းမွာ သူ့ ေခတ္နဲ့ သူ့ အခါ ထင္ရွား ႀကီးက်ယ္ ခဲ့တဲ့ ပုဂံ မင္းဆက္နဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ စည္းလံုး ညီညြတ္မွု ပ်က္ျပားသြားခဲ႔ရတဲ႔ အေၾကာင္းရင္း ေတြ ကို သမိုင္း ပညာရွင္ ေတြနဲ႔ သုေတသီ ေတြက အယူ အဆ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေရးသားခဲ့ ၾကတယ္။ ျမန္မာ ရာဇဝင္ ေတြ ကေတာ့ တာတာ တရုတ္ေတြ တိုက္ခိုက္ ဖ်က္ဆီးလို႔ ပ်က္ စီးသြားရတယ္လို႔ ေရးသား ၾကတယ္။ နိုင္ငံျခားသား သမိုင္း ပညာရွင္ေတြ ျဖစ္တဲ႔ ေဒါဗ္႔ ၊ ဟာဗီ ၊ ပန္း ၊ ေဟာလ္ ၊ တို့ ကေတာ့ ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႔ ရဲ့လွုပ္ရွားမွု ေၾကာင့္ လို့ ယူဆၾကတယ္။
ျမန္မာရာဇဝင္ ဆရာႀကီး ေတြနဲ႔ နိုင္ငံျခားသား သမိုင္း ပညာ ရွင္ ေတြ ရဲ့ ေရးသား ခ်က္ေတြကို လံုးဝ ျငင္းပယ္ လို့ မရ ေပမယ့္ ရွမ္းလူမ်ိဳး မ်ားနဲ႔ တာတာတရုတ္ေတြ လွုပ္ရွားမွု မတိုင္ခင္ ကတည္း က ျမန္မာ နိုင္ငံရဲ့ ကုန္ထုတ္ စြမ္း အား ေလ်ာ႔ပါးလာၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ ကာကြယ္ေရး ၊ ယဥ္ေက်းမွုေတြ ပ်က္ျပား ဆုတ္ယုတ္ လာေနတာ က အ ေျခ ခံ အေၾကာင္းရင္းပါပဲ မ ရယ္
သူ စကားေျပာရင္း လမ္းေပၚမွ ေက်ာက္ခဲေလး တလံုး အား အမွတ္ တမဲ့ ကန္ေက်ာက္ လိုက္ သည္ကို က်မ သ တိထား လိုက္မိသည္။ သူ့ အတြင္း သႏၱာန္ မွာ မေက်နပ္စရာ လွ်ိဳ႔ဝွက္ ခို ေအာင္း ေနသည့္ အရာ တခုခု ရွိေန သည္ လား။ ထိုအရာ အား က်မ မစူးစမ္းလိုပါ ၊ သူ ေရးေန သည့္ ကဗ်ာမ်ားထံ သူ့ စိတ္ကို ေရာက္သြား ေစလို၍ က်မ ေမးခြန္းေတြ ထုတ္ေန လိုက္ မိသည္။ သူ က ေျပာသည္ မ ကို ရင္ခုန္ျပီး က်ြန္ေတာ္္ ကဗ်ာေတြ အမ်ားႀကီး စပ္မိပါတယ္ တဲ့ ၊ ဘယ္လိုကဗ်ာေတြလဲ ဟု က်မ ေမးေသာအခါ ေလထဲမွ လြင္႔လာတဲ႔ နွင္းဆီ ပြင္႔ ဖတ္ေလး ဟာ က်ြန္ေတာ္႔ ရင္ပတ္ နားေရာက္ ေတာ့ ရပ္သြားတယ္ ၊ တယုတယ လက္ခုပ္ ေလးထဲ ထည့္လိုက္ ေတာ့ လိပ္ျပာ ေလးျဖစ္သြားတယ္ ၊ က်ြန္ေတာ္ လိုက္ဖမ္းေတာ့ လိပ္ျပာေလးက မ ဆံပင္ရွည္ ထဲ ေျပးဝင္ ပုန္း ေနတယ္ ၊ အဲလို ကဗ်ာမ်ိဳးေတြ စပ္တာေပါ့တဲ႔။ သူ တခါ တရံ စကားေျပာေနရာမွ က်မအား ေငးေမာ ၾကည့္ ေန တတ္သည္ကို က်မ မသိ က်ိဳးက်ြန္ ျပဳထားလိုက္ သည္။ ရံဖန္ရံခါ နွစ္ေယာက္သား မ်က္လံုးခ်င္းဆံု လွ်င္ေတာ႔ နွစ္ေယာက္လံုး၏ အျပံဳးမ်ား လမ္းခုလတ္တြင္ တိုက္မိျပီး သူက စကားလမ္းေၾကာင္း ေျပာင္းပစ္တတ္သကဲ႔သို႔ က်မသည္ လည္း ခရားေရလြတ္ တတြတ္တြတ္ ေမး ျဖစ္သြားသည္။
ဒုတိယ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ အေၾကာင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေျပာရရင္ သကၠရာဇ္ ၁၅၅၀ ခန့္ ကေန ၁၇၅၀ ခန့္ အ ထိ သက္တမ္း နွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ ၾကာျမင့္ ျပီး ထင္ ရွားတဲ႔ ျမန္မာ မင္းဆက္ ၁၃ဆက္ စိုးစံ ခဲ့ တယ္ ၊ ဒုတိယ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ စတင္ ထူေထာင္တဲ့ ကာလကို အေနာက္ နိုင္ငံ သမိုင္း သုေတသီ အခ်ိဳ႔က ျမန္မာ လူမ်ိဳးေတြ အရွိန္အဟုန္ ျပင္းထန္ ႀကီး မားစြာ ေပါက္ ကြဲေသာ ကာလလို့ ေရးသား ခဲ့ ၾက တယ္။ စစ္ေတာင္းျမစ္ဝွမ္း ေဒသ ကို အေျခခံၿပီး အကြဲကြဲ အျပားျပား ျဖစ္ေနတဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဒလၾကမ္း စည္းရံုး သိမ္းသြင္းၿပီး မဏိပူရ ၊ ကိုး ရွမ္း ျပည္ ၊ လင္းဇင္း၊ ဇင္းမယ္ ၊ ယိုးဒယားနယ္လြန္ရပ္ျခား နိုင္ငံမ်ားကိုပါ တိုးခ်ဲ႔ သိမ္းပိုက္ျခင္း ျပဳေတာ႔ ျမန္မာ လူမ်ိဳးမ်ားရဲ႔ စြမ္းေဆာင္ခ်က္မ်ားဟာ သမိုင္း တေလွ်ာက္မွာ ႀကီးမားျပင္း ထန္ခဲ့တယ္။
ဗင္းနစ္စ္ျမိဳ႔က ကုန္သည္ႀကီးေတြ ရဲ့ ခရီးသြားမွတ္တမ္း စာအုပ္ေတြမွာ ေရးသား ေဖၚျပထား တာေတြ ကေတာ့ အဲဒီ အခ်ိန္ ကာလ တံုးက ျမန္မာ နိုင္ငံေတာ္ဟာ အက်ယ္ ဝန္းဆံုးျဖစ္ၿပီး ဘုရင့္ေနာင္ရဲ့ လက္နက္ကိုင္ တပ္မေတာ္ႀကီးဟာ တသိန္း နီးပါး ခန့္ ေလာက္ ရွိတယ္တဲ႔ ဟံသာဝတီ မွာ တည္ေထာင္ ထားတဲ့ ဘုရင့္ေနာင္ရဲ့ နန္းေတာ္ႀကီးဟာ ျမို့ၾကီးတၿမိဳ႔ ေလာက္ ႀကီးက်ယ္ ခန္းနားျပီး တံခါးေပါင္း ၂၀ ေလာက္ ရွိတယ္တဲ့ သူတို့ ေရာက္ရွိ ခဲ့ တံုးက ေတြ႔ျမင္ ခဲ့ရတာကို မွတ္တမ္း ျပဳထားတာ ေတြ႔ရတယ္။
အဲဒီ ကာလ ကမၻာ့ နိုင္ငံမ်ား အေျခ အေန ကိုေလ့ လာၾကည့္ တဲ့အခါ ၊ တရုတ္ျပည္မွာ ယြမ္းေခၚ ခန္မင္းဆက္ ကို တရုတ္ျပည္သူမ်ားက ထၾကြ ပုန္ကန္ျပီး မဟာ တံ တိုင္း ႀကီး အျပင္ကို ေမာင္း ထုတ္လိုက္ၾကျပီး ထင္ရွားတဲ႔ မင္ မင္း ဆက္ကို ထူေထာင္လိုက္တယ္။ အင္ဒို ခ်ိဳင္းနား ေဒသမွာ ထင္ရွားခဲ႔တဲ႔ ကေမၺာဒီးယား နိုင္ငံ ပ်က္စီး သြား ျပီး အာနံ ၊ တံုကင္ ၊ လင္းဇင္း ၊ ဇင္း မယ္ ၊ ေသာကၠတဲ ၊ ကမၼပိုက္ နဲ့ ယိုးဒယား စတဲ့ အာဏာပိုင္ နိုင္ငံံ က ေလး ေတြ ထီးျပိဳင္ နန္းျပိဳင္ ေပၚေပါက္ ခဲ့တယ္။
အာရွ့ေတာင္ပိုင္း က်ြန္းဆြယ္ တဝိုက္မွာ ထင္ရွားခဲ႔တဲ႔ သီရိဝိဇယ ၊ မဇၥ်ပဟီ ၊ မာလာယု တို့ ဟာ သူတို့ အခ်င္း ခ်င္း တိုက္ခိုက္ ေနၾက တယ္။ အိႏၵိယ နိုင္ငံေျမာက္ ဘက္ မွာ မဂိုလ္ မင္းဆက္ ေတြ စိုးစံေနတယ္။ ေတာင္ဘက္ မွာ ဝိဇယနာဂရ နိုင္ငံ ေတာ္ႀကီး ကို ဟိႏၵ ဘုရင္ မ်ားစိုးစံေနတယ္။ သီဟို နိုင္ငံကေတာ့ သီးျခား ကင္းလြတ္ ေနျပီး ဗုဒၶ ဘာသာ နိုင္ငံ အျဖစ္ တည္ရွိ ေနတယ္။
ဒုတိယျမန္မာနိုင္ငံကုိ စည္းရံုးတည္ေထာင္ ခဲ့တဲ့ ဘုရင့္ ေနာင္ ဟာ ျမန္မာ နုိင္ငံရဲ့ ျမိဳ႔ ေတာ္ကုိ မြန္တုိ႔ရဲ႔ ျမိဳ႔ ေတာ္ ျဖစ္တဲ႔ ဟံသာ၀တီမွာ ဆက္္ထား ျပီး ရာဇဓိရာဇ္ အေရး ေတာ္ပုံကုိ ေရးသားျပဳစု ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ႔ ဘုရင့္ ေနာင္ရဲ့ ၀န္ႀကီး တစ္ဦးျဖစ္သူ ဗညားဒလ ဟာ မြန္လူမ်ိဳး အႀကီးအကဲ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္တယ္လို႔ ျမန္မာ ရာဇ၀င္ ေတြမွာ ေရးသား ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႔ရတယ္။ စီးပြားေရးႏွင့္ ပတ္သက္လို့ နိုင္ငံေတာ္ရဲ့ အဓိက ကုန္ ထုတ္လုပ္ ငန္း ျဖစ္တဲ႔ စုိက္ပ်ိဳးေရးကုိ တုိးခ်ဲ႔ျပီး လက္မွု ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေတြ ျပည္တြင္း ျပည္ပ ေဖာက္ ကား ေရာင္း၀ယ္ မွု ေတြ ဇင္းမယ္နဲ့ မဏိပူရ နယ္က ယြန္းထည္နဲ႔ ယက္ကန္း လုပ္ငန္းေတြ ဖန္ခ်က္လုပ္ငန္းေတြကုိ တုိးခ်ဲ႔ ထူ ေထာင္ ခဲ့ တယ္လို့ ျမန္မာ ရာဇ၀င္ေတြမွာ ေရးသား ထားတာေတြ႔ ရတယ္။
ဟံသာ၀တ၊ီ မုတၱမ၊သံလ်င္၊ ဒလနွင့္ ပုသိမ္ျမိဳ႔ေတြဟာ နိုင္ငံျခား ေရာင္း၀ယ္ေရး ဆိပ္ ကမ္း ျမိဳ႔ၾကီးေတြ ျဖစ္ ၾကျပီး ဥေရာပ တုိက္သားေတြနဲ႔ အိႏၵိယကုန္ေတြ ေဖာက္ ကား ေရာင္း၀ယ္ ေနတာကို ၁၅၆၉ ခုနွစ္က ဟံသာ ၀တီကို ကုန္ေရာင္း ကုန္ ၀ယ္ အတြက္ ေရာက္ရွိ ခဲ့တဲ့ အီတလီျပည္က ကုန္သည္ႀကီး ဖရက္ ဒရစ္ က သူ့ ရဲ့ ခရီးသြား မွတ္ တမ္းမွာ ေရးသား ေဖာ္ျပထားတာကုိ ေတြ႔ရတယ္္။ ျပည္တြင္း ေဖာက္ကား ေရာင္း၀ယ္ေရး အတြက္ ဖြ႔ံျဖိဳး တုိး တက္ျပီး စနစ္တက် ရွိဘို႔ အတြက္ ဘုရင့္ ေနာင္ ဟာ နိုင္ငံေတာ္ တစ္၀န္းလုံးမွာ အေလး၊ တင္း ေတာင္း၊ က်ပ္၊ မူး၊ မတ္ ၊ ေတြကို တညီ တညြတ္တည္း ျဖစ္ဘို႔ စီမံခန့္ခြဲ ခဲ့တယ္လို့ ျမန္မာရာဇ၀င္ေတြမွာ ေရး သား ထား တာေတြ႔ရတယ္။
ဒုတိယ ျမန္မာ နိုင္ငံကုိ ျပန္လည္ထူေထာင္ကာစ အခ်ိန္က က်ယ္၀န္းျပီး ရွမ္း ျမန္မာ မြန္ ကရင္ ကခ်င္ႏွင့္ ခ်င္းစ တဲ့ လူမ်ိဳးစုေတြ ပ်ံ့ႏွ့ံေနထုိင္ေနၾကတဲ႔ ေဒသ ႀကီး တစ္ခုကုိ စည္း စည္းလုံးလုံးနဲ့ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းရွိဘို႔ ထိန္းသိမ္း အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း အလုပ္နဲ့ ကာကြယ္ ေစာင့္ ေရွာက္ ရတဲ့ အလုပ္ဟာ ႀကီးေလး ခက္ခဲတဲ့ တာ၀န္ ေတြျဖစ္ ခဲ့ မွာပါပဲ။
အဲဒီအခ်ိန္က ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အကြဲကြဲ အျပားျပားျဖစ္ ေနၾကတဲ့ လူမ်ိဳးစု ေတြကုိ သူတုိ့ စုေ၀း ေနထုိင္ရာ ေဒသ အလုိက္ ေခါင္းေဆာင္ အႀကီးအကဲေတြ ခန့္ခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ ရတာေတြက အခက္ အခဲ မရွိေပမယ္႔ ေ၀းလံတဲ့ ဇင္း မယ္ နဲ့ ယုိးဒယားနိုင္ငံကုိ ခ်ဲ႔ထြင္ သိမ္းပုိက္ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း ျပဳ ရတာကေတာ့ ႀကီးေလးတဲ့ တာ၀န္ နဲ့ စရိတ္စက ေတြ ရွိ မွာပဲေလ။ မၾကာခဏ ျဖစ္ပြားေနတဲ႔ ဇင္းမယ္နဲ့ ယုိးဒယားစစ္ပြဲေတြ အတြက္ ထမ္းေဆာင္ၾက ရတဲ့ ျပည္ သူေတြ ဟာ ဆုိး ဆုိး ရြား ရြား သည္းညည္း မခံနိုင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ခဲ႔ဟန္ရွိတယ္။
သကၠရာဇ္ ၁၅၆၄ ခုနွစ္ က ဘုရင့္ေနာင္ ယုိးဒယားကို ခ်ီတက္ တုိက္ခုိက္တံုး ဟံသာ၀တီ နန္းေတာ္ႀကီးကုိ မီးရွွိဳ႔ ဖ်က္ဆီးလုိက္ၾကတဲ႔ လယ္သမားေတြရဲ႔ ပုန္ကန္ထၾကြမွုကုိ ျမန္မာ ရာဇ၀င္ ေတြမွာ အတိ အလင္း ဖြင့္ဟ ၀န္ခံ ထားတယ္။ ဒုတိယ ျမန္မာ နုိင္ငံေတာ္ကုိ ထူ ေထာင္ျခင္း ျပဳတဲ႔ တပင္ေရြထီး ( ၁၅၃၁-၅၀) နဲ့ ဘုရင့္ ေနာင္ (၁၅၅၁ မွ ၁၅၈၁) တုိ့ ရဲ့ နန္း သက္ နွစ္ေပါင္း၅၀ ခန့္အတြင္း မွာ အဆ မတန္ ႀကီးေလးတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ကာ ကြယ္ေရး စရိတ္ ေတြကုိ ထမ္း ေဆာင္ ခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာျပည္သူ ေတြရဲ႔ ဘ၀နဲ့ အေျခအေန ေတြကုိ ခန့္ မွန္း ၾကည့္လို့ရပါတယ္။
ယဥ္ေက်းမွုဆုိင္ရာ လုပ္ငန္း ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို့ ကေတာ့ ပုဂံမင္းဆက္ ဘုရင္ေတြရဲ႔ အစဥ္ အလာကုိ ဆက္ ခံျပီး ဗုဒၶသာသနာ တုိးပြား စည္ပင္ေအာင္ တုိးခ်ဲ႔ ေဆာင္ ရြက္တာေတြ လုပ္ ခဲ့ျပီး။ ယဇ္နတ္ ပူေဇာ္ တာေတြနဲ႔ ေခတ္ ေနာက္က်တဲ႔ ေတာင္တန္းေဒသေတြမွာ အႀကီး အ ကဲ တစ္ဦးေသဆုံးတာနဲ့ သားမယားေတြ ၊ ေက်း က်ြန္ေတြကို အရွင္လတ္လတ္ ျမွဳပ္ နွံၾကတဲ႔ ေရွး ေဟာင္း ဓေလ့ေတြကို ပိတ္ပင္ျပီး ၊ ဓမၼသတ္ေတြ ကုိ စု ေဆာင္း ျပင္ဆင္ျခင္း ေတြ ၊ ျပဳ လုပ္ ခဲ့တယ္လို့ ျမန္မာ ရာဇ၀င္ေတြမွာ ေရးသားထားတာ ေပါ႔ မ ရယ္။
