အနာဂါတ္ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အတြက္အေရးႀကီးသည့္သမိုင္း

ျမန္မာ နိုင္ငံေတာ္ အတြင္း ရွိ လူမ်ိဳးစု အသီးသီး၌ မိမိတို ့လူမ်ိဳး စုမ်ား ၏ အျမင္ နွင့္႐ႇု ေထာင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး မွ မွတ္ တမ္း တင္ ေရးသား ထားခဲ့႒က သည့္ ရာဇ၀င္ အေစာင္ ေစာင္မ်ား ရွိေပ သည္။ ျမန္မာတို ့၌ ျမန္မာ ရာဇ၀င္ ေတာ္ၾကီး မွ အစ ျပဳ လ်က္ ရာဇ၀င္ လတ္။ ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္။ မွန္နန္း ရာဇ၀င္ ေတာ္ၾကီးနွင့္ ကုန္းေဘာင္ ဆက္ ရာဇ၀င္ ေတာ္ အထိ အေစာင္ ေစာင္ အမ်ား အျပားရွိေလ သည္။

ျမန္မာ မ်ား နည္း တူ ျမန္မာ နိုင္ငံ သမိုင္းျဖစ္ေပၚ တိုးတက္မွဳ တြင္ႀကီး မား သည့္ အခန္းမွေန ၍ ပါ၀င္ခဲ့ၾကေသာ မြန္။ ရွမ္း။ ရခိုင္စ သည့္ လူမ်ိဳး မ်ား၌ လည္း ငွင္းတို ့၏ လူမ်ိဳးႏွင့္ ရွဳေထာင့္ အသီးသီး မွ ေန၍ မွတ္တမ္း တင္ခဲ့ၾက သည့္ ရာဇ၀င္ အ ေစာင္ေစာင္မ်ားရွိေပ သည္။

ကရင္။ ပအို ့။ ကခ်င္။ ကယား။ ခ်င္း တို့ သည္ လည္း မ်ိဳးစဥ္ မ်ိဳး ဆက္ မွတ္တမ္း ရာဇ၀င္ မ်ားရွိၾက သည္။ ထို ့အ ျပင္လူ မ်ိဳး စု တ စု က အျခား လူမ်ိဳး စု မ်ား ေဒသ မ်ား အား တိုက္ ခိုက္ ေအာင္ျမင္ ခဲ့ သည့္ တိုက္ပြဲေအာင္ ပြဲ မ်ား အားဖြဲ ့နြဲ ့ ့ေရး သား ထား သည့္ေမာ္ကြန္း အေရး ေတာ္ ပံုမ်ား လည္း ရွိၾကသည္။

နိုင္ ငံ တခု အတြင္း သို ့လူမ်ိဳး မ်ား စတင္ အေျခ ခ် ေနထိုင္ ျခင္း။ တိုးတက္ ခ်ဲ့ထြင္ျခင္း။ ေပါင္းရံုး စည္း လံုးျခင္း။ စ သည့္ အ ထက္ ပါ မွတ္ တမ္း ရာဇ၀င္ မ်ား အေရး ေတာ္ပံု စသည့္ သမိုင္း ၀င္စာေပ မ်ား သည္ မိမိ တို ့ လူ မ်ိဳး စုအသီး သီး ၏ အေၾကာင္း အရာ တြင္ အဓိက ထား ရွိ ၍ ဦးစား ေပး ကာ ကြယ္ ၍ ၎ ဖြဲ ့နဲြ ့ ဂုဏ္ တင္ေရး သားျခင္း ျပဳၾက လ်က္ အျခား လူမ်ိဳးစုမ်ား အား တဘက္သတ္ အဆိုးခ်၍ ၎ျပစ္ တင္၍ ၎ ေရးသားျခင္း ျပဳၾက သည္ ကို ေယဘူယ် ေတြ ့ရသည္။

နိုင္ငံ တနိုင္င ံအတြင္းသို ့လူမ်ိဳးစု တစုမက အေျခ ခ်ေန ထိုင္ရန္ႀကိုးပမ္း အားထုတ္ျခင္းျပဳၾက သည့္အခါ မ်ား တြင္ ထို လူမ်ိဳး စု အသီးသီး ၏ နိုင္ငံေရး။ စီးပြားေရး။ ယဥ္ ေက်းမွုတိုးတက္ျဖစ္ေပၚမွု သည္ မညီ မမ်ွ ရွိ ျခင္းေၾကာင့္ ထို မညီမ်ွမုွ ေပၚတြင္ အေျခခံ ၍ ပဋိပကၡ တရား သည္ မလြဲ မေရွာင္သာ ေပၚေပါက္ လာၾက ရသည္။

နိုင္ငံ တနိုင္ငံ အတြင္း လူမ်ိဳးစု အခ်င္းခ်င္း တန္းတူ ညီမ်ွ သည့္ ဆက္ဆံေရး ကို မတည္ ေဆာက္နိုင္ ေသးသ ၍ လူမ်ိဳးစုတိုင္း ၏ မိမိကံၾကမၼာ မိမိဖန္ တီးပိုင္ ခြင့္ ကို လက္ခံ က်င့္ သံုးျခင္း မျပဳႏိုင္ေသးသ ၍ ထို ပဋိပကၡ တရားသည္ ထို နိုင္ငံ ၏ ကံၾကမၼာ အား ဖန္တီးျမဲ ဖန္တီး ေနလိမ့္ မည္ သာျဖစ္ ေလသည္။

ျမန္မာ နိုင္ငံ သမိုင္း တေလ်ွာက္တြင္ လူမ်ိဳးစုမ်ား အတြင္း မလြဲ သာ မေရွာင္သာ ေပၚေပါက္ျဖစ္ပြား ခဲ့သည့္ ပဋိ ပကၡ မ်ား အား လူမ်ိဳးစု တစုက အျခား လူမ်ိဳးစု တစု အား တဘက္သတ္ အျပစ္ ဖို ့၍ မိမိ လူမ်ိဳးစု ကို သာ ကာ ကြယ္ မွတ္တမ္း တင္ခဲ့ၾကသည့္ ရာဇ၀င္ သမိုင္းအေစာင္ေစာင္တို ့ သည္ သူ့့ေခတ္နွင့္ သူ ့အခါ ေပၚ ေပါက္ခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။

အနာဂါတ္ျမန္မာ နိုင္ငံေတာ္ တြင္ျပည္ေထာင္စု သား အခ်င္းခ်င္း အ ထင္ လြဲမွား စိတ္နာ က်ည္းေစ မည့္ သ မိုင္း၀င္ စာေပ မ်ားအား သုေတသီ တို့ အတြက္ အမ်ိဳးသား ယဥ္ေက်းမွုျပတိုက္တြင္သာ သိမ္း ဆည္းထား သင့္ေပသည္ မ်ိဳး ဆက္ လူငယ္ မ်ားႏွင့္ လူထု သည္ ပိဋိကတ္ အိုးကြဲမ်ား မဟုတ္ၾကေသး ဆိုသည့္ အခ်က္ သည္ အနာ ဂါတ္ျမန္မာ နိုင္ငံေတာ္ အတြက္ အလြန္ အေရးၾကီး ေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္ ေပသည္။

မြန္ျမန္မာ ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ က်န္စစ္သား

အေနာ္ရထာ ဘုရင္ ကြယ္လြန္ၿပီး ၄င္း၏ သား ေစာလူးမင္း (၁၀၇၇ မွ ၁၀၈၄ အထိ ) နန္းတက္ျပီး ေနာက္ မၾကာ မွီ ျမန္မာနိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္း ရွိ မြန္လူမ်ိဳး တို ့၏ ျပင္းထန္ႀကီးမား သည့္ အံုၾကြ မွဳႀကီး တရပ္ ေပၚ ေပါက္ ၍ လာ သည္။ ပဲခူးစား ငရမန္ကန္း ဦးေဆာင္ သည့္ မြန္ တို ့ သည္ ပုဂံျပည္ နွင့္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ တလြွားသို ့ ခ်ီတက္ လာၾက ျပီး လ်ွင္ အေမ်ွာ္ အျမင္ နည္းပါးသည့္ ေစာလူးမင္း အား ဖမ္းဆီး ကြပ္ မ်က္ နိုင္ခဲ့ၾက သည္။

ယင္း သို ့မြန္လူမ်ိဳးမ်ား ၏ ပုန္ကန္ထၾကြမွဳ ကို ျမန္မာရာဇ၀င္မ်ား ၌ ျပည္ေတာ္သာက်ြန္း စစ္ပြဲဟု ေရးသား ေဖၚျပ ၾကသည္။ ငရမန္ကန္း ဦးေဆာင္သည့္ မြန္လူမ်ိဳးတို ့သည္ အထက္ ျမန္မာႏိုင္ ငံ အင္း၀ အထိ ခ်ီ တက္ တိုက္ခိုက္ လ်က္ရွိစဥ္ အေနာ္ရထာမင္း နွင့္ အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံ အား စည္းလံုး သိမ္းသြင္းရာ တြင္ ပါ၀င္ခဲ့ သည့္ ျမန္မာ လူမ်ိဳး အၾကီး အကဲ တဦးျဖစ္သူ က်န္စစ္သား သည္ အျခား ျမန္မာအၾကီး အကဲ မ်ားနွင့္ အတူ ပုဂံျပည္ နွင့္အထက္ ျမန္မာႏိုင္ငံတလြွား ၏ အေျခခံေဒသျဖစ္သည့္ ေက်ာက္ဆည္ ၊ လယ္တြင္းနယ္ မ်ား နွင့္ မိတၳိ လာ နယ္ မ်ား တြင္ လူသူအင္အား စုေဆာင္းျပီး စားနပ္ရိကၡာ အင္အားျဖည့္ကာ ငရမန္ ကန္းအား တန္ျပန္ တိုက္ခိုက္၍ ေနာက္ဆံုး ပုဂံအနီး ျမင္းကပါ စစ္ပြဲ တြင္ ငရမန္ကန္းတို့အား ေအာင္လိုက္နိုင္ျပီး ေစာလူးမင္း ၏ ဦး ေခါင္း မွ လြင့္စင္ က် သြားသည့္ ပုဂံမင္းဆက္ ၏ မကိုဋ္သရဖူ အား က်န္စစ္သားသည္ ျပန္လည္ ထိမ္း သိမ္း လိုက္ နိုင္သည္။

က်န္စစ္သား သည္ ပုဂံထီးနန္း အား သိမ္းပိုက္ျပီး ေနာက္ မြန္ျမန္မာ စစ္ပြဲေၾကာင့္ ဒုကၡ ပင္လယ္ေ၀လ်က္ ျမိဳ့ပ်က္ ရြာပ်က္ အိုးပ်က္ အိမ္ပ်က္ နွင့္ လုပ္ငန္း ကိုင္ငန္း မ်ားပါ ပ်က္စီးျခင္းမ်ားစြာျဖင့္ အဘက္ဘက္တြင္ ကစင့္ ကလ်ား ျဖစ္ေနသည့္ ျပည္သူ ျပည္သားမ်ား အတြက္ အေလးထား၍ တိုင္းျပည္အား အေရးတၾကီး ျပန္လည္ ထူေထာင္ သည္။ မြန္ဘာသာျဖင့္ ေရးထိုးထား သည့္ ေရြွစည္းခံု ေက်ာက္စာ အေထာက္အထား အ ရ။

မ်ားစြာေသာသူ ခပ္သိမ္းတို ့သည္
သား တကြဲ ၊ မယား တကြဲ ၊ မိ တကြဲ ၊ ဖ တကြဲ ၊ ျဖစ္ၾက ရ ကုန္၏။
ထို သူတို ့၏ ဆင္းရဲ ဒုကၡ ကို ငါၿငိမ္း ပါအံ့။
ထို သူ တို ့၏ မ်က္ရည္ ကို ငါ သုတ္ ပါအံ့။
ငါ ၏ ယာဘက္လက္ျဖင့္ ဆန္စပါး ရိကၡာကိုေပးအံ့။
ငါ ၏ ၀ဲဘက္လက္ျဖင့္ ၀တ္စား တန္ဆာေပးအံ့။
အမိ သည္ သားငယ္ ကို ရင္ခြင္၌ နွစ္သိမ့္ ေစ အံ့ သကဲ့ သို ့။
ငါ သည္လည္း တိုင္းသူျပည္သား တို ့ကို နွစ္သိမ့္ေစ အံ့။

ဟု ေရးထိုး ထားသည့္ က်န္ စစ္ သား သည္ ျမန္မာ လူမ်ိဳး အၾကီးအကဲ တဦး အေနျဖင့္ငွင္း ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ တ နိုင္ငံ လံုး ၏ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး တဦး အ ေနျဖင့္ငွင္း ၊ ေစာလူးမင္း နန္းသက္ အတြင္း ျပင္းထန္စြာ ေပါက္ကြဲ ခဲ့သည့္ မြန္ ျမန္မာ အေရး ေတာ္ပံု ကို ေလး ေလး နက္နက္ စဥ္းစားသံုးသပ္ ခဲ့ပံုရသည္။

က်န္စစ္သား သည္ မြန္တို ့အား ျမန္မာတို ့နွင့္ တူညီမ်ွတေသာ အခြင့္အေရးကို ေပးအပ္ ဆက္ဆံခဲ့သည္။ မြန္ လူမ်ိဳး အၾကီးအကဲ မ်ားအား ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ အေထြေထြ ကုန္ထုတ္ လုပ္ငန္း ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ ေရး ၊ ကာကြယ္ေရး ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္ မ်ားအျဖစ္ ပါ၀င္ေစခဲ့သည္။ မြန္လူမ်ိဳး မ်ား ၏ ယဥ္ ေက်း မွဳ နွင့္ အစဥ္အလာ ကို လည္း ေလးစား မွဳ ျပခဲ့သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ ကမၺည္းေက်ာက္စာ မ်ား မွ စုေဆာင္း ရွာေဖြ စာရင္း ျပဳလုပ္ထား သည့္ က်န္စစ္သား နွင့္ သက္ ဆိုင္ သည့္ ေရွးေဟာင္း ေက်ာက္စာ မ်ား သည္ မ်ားေသာ အားျဖင့္ မြန္စာ မြန္အကၡရာ မ်ားျဖင့္ ေရးထိုး ထား သည္ ကိုသာ ေတြ ့ရွိရသည္။ မြန္ ျမန္မာ ေသြးစည္းညီညြတ္ေရး ကို အေျမွာ္အျမင္ ႀကီးမားစြာျဖင့္ က်န္ စစ္ သား သည္ ေဆာင္ရြက္ လိုက္သည့္ အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ စည္းလံုးမွဳသည္ ပိုမိုသိပ္သည္း ခိုင္ျမဲလာသည္။

တနိုင္ငံလံုး စစ္မက္ ကင္းရွင္းကာၿငိမ္းခ်မ္း သာယာလာသည္။ ပုဂံေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ေရြေရာင္လြွမ္းေသာ ကာလ ဟု ေခၚဆို ရလိမ့္မည္။ အေထြေထြ ကုန္ထုတ္လုပ္ ငန္းတိုးခ်ဲ့ျခင္း ၊ နိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္မ်ား နွင့္ ေရာင္း၀ယ္ ေဖါက္ကားျခင္း အထူးသျဖင့္ တရုတ္ျပည္ နွင့္ အိႏၵိယ နိုင္ငံေတာင္ပိုင္း တို ့နွင့္ ေရာင္း၀ယ္ ေဖါက္ကားျခင္း မ်ားျပဳလုပ္ခဲ့ သည္ ကို ေတြ ့ရွိရသည္။

အေနာ္ရထာ လက္ထက္ မွ စတင္ ပ်ိဳးေထာင္ခဲ့သည့္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာ နွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳမ်ား ကို ဖြံ ့ၿျဖိဳး တိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အ့ံမခန္းေလာက္ေသာ ဗိသုကာ အတတ္ျဖင့္ အနႏၵာ လွဳိင္ဂူေတာ္ နွင့္ သာသနာ့ အေဆာက္အဦး မ်ားစြာကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာ လက္ထက္ က အစ မသတ္နိုင္ခဲ့ သည့္ ေရြွစည္းခံုေစတီ ေတာ္ကို အျပီးသတ္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။

အိႏၵိယ နိုင္ငံ ဗုဒၶဂါယာ တြင္ ပ်က္စီး လ်က္ ရွိသည့္ သာသနာ အေဆာက္အဦးမ်ာ းအား ေစလြွတ္ျပင္ဆင္ျခင္းျပဳ သည့္အျပင္ အိႏၵိယ သီဟိုဠ္ နိုင္ငံမ်ားႏွင့္လည္း သာသနာ ေရး ဆက္သြယ္မွဳ ရွိခဲ့သည္။ က်န္စစ္သား ၏ အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏ ဂုဏ္ သိကၡာသည္ အတိုးတက္ အျမင့္မားဆံုး ကာလ ဟု ဆိုရလိမ့္ မည္ျဖစ္သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ ေဘးပတ္၀န္းက်င္ အိမ္နီးခ်င္း နိုင္ငံၾကီးငယ္ အားလံုး က အသိ အမွတ္ျပဳ ခန္ ့ျငား လာၾကသည္ သကၠရာဇ္ ၁၁၀၆ ခုနွစ္ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ မွ သံအဖြဲ ့၀င္ မ်ား တရုတ္ ဧကရာဇ္ နန္းေတာ္သို ့ဆိုက္ ေရာက္ေသာ အခါ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္သည့္ နိုင္ငံၾကီး တနိုင္ငံ ၏ ကိုယ္စားလွယ္ေတာ္ အျဖစ္ တ ရုတ္ တို ့က တ ခမ္း တနား တေဆာင္တေယာင္ ဧည့္ခံ ဆက္ဆံ ျခင္းျပဳ ေၾကာင္း တရုတ္နန္းတြင္း မွတ္တမ္းမ်ား ၌ ေဖၚျပ ေရးသား ထားသည္။ ေထရ၀ါဒ သာသနာေတာ္ စည္ပင္ ထြန္းကားရာ နိုင္ငံအျဖစ္လည္း အိႏၵိယ နွင့္ သီဟိုဠ္ နိုင္ငံမ်ား က ေလးေလးစားစား နွင့္ခန္ ့ခန္ ့ျငား ျငား ဆက္ဆံၾက သည္ ဟု မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကပါသည္။

က်မ္းကိုး
ျမန္မာရာဇ၀င္ (ဟာေဗး ၁၉၂၅)
ေရွးေဟာင္းၿမန္မာေခတ္ဦး ပုဂံ နယူးေယာက္။

ေဂ်ေဂ်ေအာ္စတင္။ -၁၉၆၉ လုစ္မဟာ

ျမန္မာရာဇ၀င္ေတာ္္ၾကီး ( ဦးကုလား )

မွန္နန္းရာဇ၀င္ သံုးတြဲ

အေနာ္ရထာ က်ိဳးပမ္းျခင္းျဖင့္ေရွ ့တန္းေရာက္လာသည့္ ေထရ၀ါဒသာသနာ

အေနာ္ ရထာ ဘုရင္ သည္ ေျမာက္ ဘက္ နွင့္ အေရွ ့ဘက္ ရွမ္း နယ္ မ်ား နွင့္ ရွမ္း လူမ်ိဳး မ်ား အား စည္း လံုး သိမ္း သြင္းၿပီး ေနာက္ ေတာင္ဘက္ ရွိ မြန္နယ္မ်ား နွင့္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ား အား ဆက္လက္ သိမ္းသြင္းျခင္းျပဳသည္။ ထို ့ေနာက္ အင္ဒို ခ်ိဳင္း နား က်ြန္း ဆြယ္ နွင့္ မာလာယု က်ြန္း ဆြယ္ႀကီး မ်ား အား စိုးပိုင္သည့္ ကေမၺာဇ နိုင္ငံ သို့ သြား ေရာက္ ခဲ့ သည္။
အ ဘယ့္ ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထို အခ်ိန္ က ကေမၺာဇနိုင္ငံ အၾကားရွိ မြန္ျပည္နယ္ နွင့္ မြန္ လူ မ်ိဳး မ်ား ၊ အ ထူး သျဖင့္ တနသ္ာရီ ကမ္း ရိုး တန္း ေဒသ အား ကေမၺာဇ ဘုရင္ မ်ား က ငွင္း တို ့၏ လက္ ေအာက္ ခံ ပဏာဆက္ျပည္နယ္ မ်ား အျဖစ္ သေဘာထား ကာ ဆက္ သြယ္ေန ေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္ သည္၊ အ ေနာ္ရထာ ဘုရင္ ကေမၺာဇ နိုင္ငံ သို ့သြား ေရာက္ ခဲ့ သည္မွာ ေအာင္ ေအာင္ျမင္ျမင္ရွိခဲ့ ေၾကာင္း သိရသည္။ အ ဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ပုဂံေခတ္ တေလ်ွာက္လံုး ကေမၺာဇ ဘုရင္ မ်ား မွ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ျခင္း မေတြ ့ရွိ ရ ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

သို ့ေသာ္ ၁၃ ရာစုခန္ ့တြင္ တရုတ္ျပည္ ယူနန္နယ္ရွိ နန္ခ်ိဳ နိုင္ငံ ပ်က္စီး၍ ထိုင္းရွမ္း လူမ်ိဳးမ်ား သည္ အင္ ဒို ခ်ိဳင္းနား က်ြန္းဆြယ္ သို ့ ၀င္ေရာက္၍ ယိုးဒယား နိုင္ငံ ထူေထာင္ ျပီး ေနာက္ ယိုးဒယား ရွမ္း မ်ား သည္ သူ တို ့ကိုယ္ သူတို ့ မြန္ခမာလူမ်ိဳး တို ့၏ အရိုက္အရာ ကို ဆက္ခံသည္ ဟုယူဆျပီး တနသ္ာရီ ကမ္းရိုးတန္း အထူး သျဖင့္ ၊ ေရး ၊ ျမိတ္ ၊ ထား၀ယ္ ေဒသမ်ား အား ျပန္လည္ ဖဲ့ယူ ရန္ၾကိုးပမ္း ေသာ ေၾကာင့္ ၊ ပုဂံေခတ္ ေနာက္ ပိုင္း ယိုးဒယား နွင့္ျမန္မာ တို ့သည္ သမိုင္း တေလ်ွာက္လံုး စစ္မက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။

အ ေနာ္ ရထာ ဘုရင္သည္ မြန္ျပည္ နယ္ နွင့္ မြန္လူမ်ိဳး တို ့အား စည္းလံုး သိမ္း သြင္းၿပီး ေနာက္ ရ ခိုင္ျပည္ ေျမာက္ ပိုင္း သို့ ဆက္ လက္ ခ်ီ တက္ သိမ္းသြင္း သည္ ၊ ထို ့ေနာက္ နိုင္ငံေရး အရ ၊ အိႏိၵယ နိုင္ငံ အာသံနွင့္ ဘဂ္လားနယ္ ရွိ ပဋိကၠရား ျပည္ အထိ အေနာ္ရထာ ဆက္ လက္ခ်ီ တက္သည္။ အဘယ့္ ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ရ ခိုင္ ေျမာက္ပိုင္း ေဒသ မ်ား အား အိႏိၵယ နိုင္ငံ အေရွ ့ဘက္ တလွြား မွ မၾကာ ခဏ ၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ ေနေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
အေနာ္ရထာ သည္ ရခိုင္ ကမ္းရိုးတန္း ေဒသမ်ား အား နိုင္ငံေရး အ ရ ေလာက္ သာ စည္း လံုးသိမ္း သြင္း ျခင္းျဖစ္သည္ ပုဂံေခတ္လ တေလ်ွာက္လံုးတြင္ ရခိုင္ျပည္ သည္ မိမိတို ့ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရး ျဖင့္ သီး ျခား လြတ္လပ္စြာ ရွိ ေနၾကျပီး ရခိုင္ လူမ်ိဳး တို ့ ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ ယဥ္ေက်းမွ တို့ အား အ ေနာ္ရထာ သည္ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ျခင္း မျပဳခဲ့ေပ။
အေနာ္ရထာ သည္ အဖက္ဖက္ မွ စနစ္တက် စုစည္း တည္ ေထာင္ ေန စဥ္ ၾကီး မား သည့္ အေနွာင့္ အယွက္ တခု နွင့္ႀကံဳ ရေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ပုဂံျပည္ ၏ သမထီး ဟူ ေသာ အ ရပ္ေဒသ တြင္ တန္ခိုးၾသဇာ ၾကီးမားလ်က္ ရွိ သည့္ အရည္းႀကီး သံုးက်ိပ္ နွင့္ ေနာက္ လိုက္ တပည့္ ေျခာက္ေသာင္း ေက်ာ္ တို ့ ၏ ျပႆနာ ျဖစ္သည္။
ယင္း အရည္းၾကီး တို ့၏ ပုဂ ံျပည္သူျပည္သား မ်ား အေပၚ ၌ ဘာသာ ေရး တန္ခိုး အာဏာ လြွမ္းမိုး မွဳ သည္ အေနာ္ရထာ ၏ နိုင္ငံ ေရး တန္ခိုး အာဏာ အား ျခိမ္းေခ်ာက္ လ်က္ရွိသည္။ ပုဂံျပည္ တြင္ အေနာ္ရထာ နွင့္ အရည္းၾကီး တို ့သည္ မင္းျပိဳင္ က့ဲ သို ့ျဖစ္ေနသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ အေနာ္ရထာ သည္ ပုဂံျပည္သူျပည္သား မ်ား အေပၚ၌ တန္ခိုး အာ ဏာၾကီးမားလ်က္ ရွိ ေသာ အရည္းၾကီး တို ့ ၏ ၾသဇာအား ျဖိဳဖ်က္ နိုင္ရန္ အတြက္ မြန္ ရဟန္း ေတာ္ အရွင္ ဓမၼ ဒႆီ ဘြဲ့ခံ ရွင္အ ရဟံ အမွဴးျပဳေသာ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ရဟန္း ေတာ္မ်ား ကို မဟာမိတ္ျပဳခဲ့သည္။

ထို ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ ဟန္းေတာ္ မ်ား ၏ အကူ အညီျဖင့္ ပုဂံျပည္သူၿပည္သား မ်ား အား သာသနာျပဳေစ ခဲ့သည္။ ပုဂံျပည္ သူျပည္သား မ်ား အ တြင္း ၌ အရည္းၾကီး တို ့၏ ၾသဇာ က်ဆင္းသည္ နွင့္ တျပိဳင္ နက္ အ တင္း အၾကပ္ လူ၀တ္ လဲလွယ္ေစခဲ့သည္။ ထို ့ေနာက္ ထို အ ရည္းၾကီး လူထြက္မ်ား အား ပုဂံျပည္ ၏ အ ေထြ ေထြ ကုန္ ထုတ္ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား တြင္ ေနရာခ်ထား ေၾကာင္းျမန္မာ ရာ ဇ ၀င္ မ်ား ၌ ေရး သား ေဖၚျပၾက သည္။ အေနာ္ရထာ ၏ လုပ္ေဆာင္ မွဳ သည္ အနာဂတ္ျမန္မာ နိုင္ငံ၏ ယဥ္ ေက်းမွဳ ဆိုင္ရာ ျဖစ္ေပၚ တိုးတက္မွဳ အတြက္ အေျခခံ အုတ္ျမစ္ ကို ခ်ခဲ့ျခင္း လည္းျဖစ္သည္။

ထို အရည္းၾကီး တို ့ဦးေဆာင္ လ်က္ ပုဂံျပည္ နွင့္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ တလြွား တြင္ ရာစုနွစ္ အတန္ၾကာ အ ျမစ္ တြယ္ေနခဲ့ သည့္ ၊ ျဗဟၼဏ သာသနာ ၊ မဟာယန သာသနာ နွင့္ ထန္တရစ္၀ါဒ စသည္ တို ့ကို ေနာက္ တန္း သို ့ပို ့လ်က္ ေထရ၀ါဒ သာသနာ က ေရွ ့တန္း သို ့ တက္ လာ ခဲ့ သည္။ သို ့ရာ တြင္ ထို အရည္း ၾကီး တို့ ၏ ၾသဇာ အ ရွိန္ အ၀ါ သည္ လံုး၀ ေပ်ာက္ ကြယ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း သြား သည္ ကား မဟုတ္ေပ ၊ ေနာက္ တန္း သို့ ေလ်ွာ က် သြားျခင္း ေလာက္ သာျဖစ္သည္။

ျမန္မာ နိုင္ငံ မ်က္ေမွာက္ ေခတ္ အထိ ျဗဟၼဏ ၊ မဟာယန ၊ မာန္ တရစ္ တန္တရစ္ စ ၊ စသည့္ ၀ါဒ မ်ား သည္ ေရာ ေထြး လ်က္ရွိ ေနတုန္းျဖစ္သည္ ကို စူးစမ္း ေလ့လာ ေတြ ့ရွိ ေနရဆဲျဖစ္သည္။
သို ့ေသာ္ ထင္ရွားသည့္ ျမေစတီ ေက်ာက္စာ အေထာက္အထားျဖင့္ အေနာ္ရထာ ဘုရင္၏ နန္းသက္ အား ၁၀၄၄ ခုနွစ္ မွ ၁၀၇၇ ခုနွစ္ အထိ ၃၃ နွစ္ ဟု သတ္မွတ္ သည္ ၊ နိုင္ငံတနိုင္ငံ ၏ သမိုင္းျဖစ္ ေပၚတိုးတက္မွဳ အတြက္ ၃၃ နွစ္ ဟူသည့္ အခ်ိန္ ကာလသည္ တိုေတာင္း သည္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။
သို ့ေသာ္ လည္း ျမန္မာ တနိုင္ငံလံုး နွင့္ မြန္ ၊ ရွမ္း ၊ ရခိုင္ စသည့္ တို ့အား သူ ့ ေခတ္ နွင့္ သူ ့နည္း နွင့္ သူ စည္းလံုး သိမ္းသြင္း ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္း အေျခခံ အုတ္ျမစ္အား စိုက္ ထူခဲ့ ေသာ အေနာ္ ရထာ ဘု ရင္ နွင့္ ျမန္မာ လူမ်ိဳး အၾကီးအကဲ မ်ား အား အံ့ၾသၾက ရျပီး အေမ်ွာ္အျမင္ ၾကီးမားမွဳ အား ေမာ္ ကြန္း တင္ မွတ္တမ္းျပဳၾကရ မည္ျဖစ္ပါသည္။

က်မ္းကိုးျမန္မာရာဇ၀င္ (ဟာေဗး ၁၉၂၅)
ေရွးေဟာင္းၿမန္မာေခတ္ဦး ပုဂံ နယူးေယာက္။ ေဂ်ေဂ်ေအာ္စတင္။ ၁၉၆၉ လုစ္

မဟာ ျမန္မာရာဇ၀င္ေတာ္္ၾကီး ( ဦးကုလား )မွန္နန္းရာဇ၀င္ သံုးတြဲ